روغن کمپرسور چیست و چه کاربردی دارد؟

روغن کمپرسور (Compressor Oil) به لوبریکانت یا روغن‌هایی می‌گویند که به صورت کاملا اختصاصی برای کمپرسورهای (پمپ‌های باد) با مصارف صنعتی تولید شده‌اند. با توجه به اینکه پمپ باد از یکسری اجزای مکانیکی ساخته شده که موقع کار کردن اصطکاک و سایش دارند، این روغن‌ها جلوی استهلاک و از بین رفتن سریع این قطعات را می‌گیرد. به همین دلیل برای افزایش طول عمر و عملکرد صحیح پمپ باد باید از چنین روغن‌هایی استفاده کرد. در این مطلب در رابطه با انواع این روغن‌ها و کاربرد هر یک صحبت خواهیم کرد.

نحوه عملکرد روغن کمپرسور

در ابتدای مطلب توضیح دادیم که روغن کمپرسور باد برای حفظ عملکرد سالم و صحیح پمپ‌های باد کاملا ضروری هستند. قبل از اینکه انواع این روغن‌ها را معرفی کنیم، ابتدا باید با شیوه عملکرد آن‌ها آشنا شوید. روغن‌های کمپرسور در درجه اول به عنوان خنک کننده عمل می‌کنند. به عبارت دیگر این روغن‌ها گرمای تولید شده در طی عملکرد کمپرسور را دفع می‌کنند.

در درجه دوم، این روغن‌ها جلوی سایش و اصطکاک بیش از حد قطعاتی که در حین عملکرد کمپرسور در حال تماس با یکدیگر هستند را می‌گیرند. از طرفی همین اصطکاک باعث تولید گرمای بیش از حد نیز می‌شود.

نکته جالب توجه این است که روغن‌های کمپرسور باد میزان رطوبت داخلی را تا حد زیادی کاهش می‌دهند. در واقع این روغن‌ها از حضور آب و ورود آن به داخل قطعات جلوگیری کرده و یک سد حفاظتی است.

علاوه بر این موارد، روغن کمپرسور وظیفه روان‌سازی اجزای چرخنده و عایق سازی محفظه تراکم را نیز بر عهده دارد. ضمنا بد نیست بدانید که این نوع روغن‌ها، گرد و غباری که از طریق فیلترها وارد کمپرسور شده را جذب کرده و به سمت فیلتر روغن می‌برند. با توجه به عملکرد بسیار اختصاصی روغن پمپ باد متوجه می‌شویم که نمی‌توان به جای آن از روغن موتور استفاده کرد.

انواع روغن کمپرسور

به طور کلی دو نوع روغن کمپرسور وجود دارند. نوع استاندارد که به آن مینرال یا معدنی هم می‌گویند و مدل سنتتیک یا سنتزی که از ماده سنتزی تولید می‌شوند.

در ادامه توضیح می‌دهیم که این دو نوع روغن از چه ویژگی‌هایی برخوردار هستند و با یکدیگر چه تفاوت‌هایی دارند.

·   روغن پمپ باد استاندارد (مینرال یا معدنی):

روغن پمپ باد استاندارد یا مینرال از یک ماده پایه معدنی ساخته می‌شود و در مقایسه با نوع سنتزی قیمت کمتری دارد. روغن مینرال خاصیت فراری بالاتری دارد و زودتر از مدل‌های سنتزی تبخیر می‌شود و در نتیجه مصرف بیشتری خواهد داشت.

این نوع روغن‌ها ظرفیت انتقال بیشتری دارند و نسبت به مدل‌های سنتزی، بسیار واکنش پذیرتر هستند. زنجیره‌های کربنی آن کاملا با هیدروژن اشباع شده که به معنای واکنش سریع‌تر آن با موادی است که می‌توانند گرفتگی در کمپرسور ایجاد کنند. بنابراین عمر مفید روغن، فیلترها و جدا کننده‌های روغن را کاهش می‌دهد.

کاربرد اصلی روغن کمپرسور از نوع مینرال، در پمپ‌های بادی است که پیوسته از آن‌ها استفاده نمی‌شود. حتی می‌توان برای کمپرسورهای خانگی هم از این نوع روغن‌ها استفاده کرد که نسبت به مدل‌های صنعتی کار سبک‌تری دارند.

·   روغن کمپرسور سنتزی یا سنتتیک:

این نوع روغن کمپرسور از مواد سنتزی ساخته شده‌اند که کیفیت بسیار بالاتر و طول عمر بالاتری دارند. طول عمر مفید این نوع روغن‌ها تا 50% بیشتر از مدل‌های مینرال است. از طرفی با استفاده از روغن‌های سنتزی، عمر کمپرسور بیشتر می‌شود، میزان مصرف آن کمتر است، در مقایسه با مدل‌های استاندارد خنک‌تر هستند و رنج دمایی بیشتری را می‌توانند تحمل کنند و حتی واکنش‌پذیری کمتر آن‌ها باعث شده که روی عملکرد کمپرسور تأثیر مثبت و مستقیمی داشته باشد.

نقش رادیاتور روغن

رادیاتور روغن در واقع یک نوع خنک کننده روغن و عمدتا از جنس آلومینیوم است. برای انتخاب رادیاتور مناسب باید ابعاد، ضخامت و ظرفیت کمپرسور در نظر گرفته شود. نقش اصلی این رادیاتورها این است که از خرابی زود هنگام روغن کمپرسور جلوگیری می‌کنند. به عبارت دیگر رادیاتور، روغن پمپ باد را خنک می‌کند تا از طریق خنک سازی آن، به کاهش دمای کمپرسور و خراب نشدن آن کمک کند.

نکات و راهنمای خرید روغن کمپرسور

به طور کلی دو نوع روغن پمپ باد وجود دارد ولی در برندهای بسیار متنوعی تولید و به فروش می‌رسند. برای اینکه بتوانید بهترین مدل را برای کمپرسور خود انتخاب کنید باید برخی ویژگی‌ها را در نظر بگیرید:

• بازه دمایی قابل تحمل: هر چقدر بازه دمایی قابل تحمل در روغن کمپرسور باد بیشتر باشد، عملکرد کمپرسور بهتر خواهد بود. بنابراین اگر بازه دمایی قابل تحمل روغن محدود باشد، عملکرد مناسب کمپرسور نیز محدود خواهد شد و برعکس.
• ویسکوزیته: ویسکوزیته عامل مهم بعدی است که باید موقع خرید روغن کمپرسور به آن توجه کنید. هر چقدر ویسکوزیته بالاتر باشد، احتمال گرفتگی و عملکرد ضعیف کمپرسور بیشتر خواهد شد. بنابراین باید روغنی را انتخاب کنید که ویسکوزیته پایین و محدوده دمایی قابل تحمل بالایی داشته باشد.
• مقاومت در برابر خوردگی: سومین عاملی که باید موقع خرید روغن کمپرسور به آن دقت کنید، میزان مقاومت در برابر خوردگی است. بسته به نوع کمپرسور باید روغن مناسبی انتخاب کنید. به عنوان مثال روغن‌های استاندارد نسبت به مدل‌های سنتزی، مقاومت به خوردگی کمتری دارند اما در برابر ساییدگی عملکردی بهتری از خود نشان می‌دهند.

جمع بندی مطالب

روغن کمپرسور به دلیل نقش‌های محافظتی بسیار مهمی که برای کمپرسورها ایفا می‌کند، برای این سیستم‌ها تبدیل به یک جزء جدایی ناپذیر شده است. این نوع روغن‌ها در انواع سنتزی و استاندارد تولید می‌شوند که هر کدام کاربرد، مزایا و معایب خاص خود را دارند. در نهایت دقت داشته باشید که موقع خرید باید چندین فاکتور بسیار مهم را در نظر بگیرید تا بتوانید بهترین روغن کمپرسور باد را انتخاب و خریداری کنید.